Słownictwo emocjonalne

Słownictwo emocjonalne

Czasami  trudno jest dokładnie wyjaśnić, jak się czujemy, ponieważ emocje to są bardzo złożone reakcje neurofizjologiczne. Bodźce rejestrowane przez nasze zmysły docierają do mózgu w ciągu ułamka sekundy i nasz organizm natychmiast wyzwala określone substancje chemiczne. Na przykład uczucie szczęścia wyzwala dopaminę i oksytocynę. Emocje zazwyczaj zależą od określonych sytuacji, są zawsze reakcją na coś, dlatego ich impulsywność przeważa nad refleksyjnością; na ogół są krótkotrwałe. Emocje, zwłaszcza te najprostsze, występują zarówno u ludzi, jak i u zwierząt.
Bardzo ważną i pomocną w życiu jest umiejętność odróżnieniania emocji, uczuć i nastrojów.
Uczucia dotyczą przeżyć ludzkich, pojawiają się, gdy zaczynamy myśleć o emocjach w kontekście naszych interpretacji i doświadczeń.  Jest to psychiczno-duchowa sfera człowieka. Uczuciom towarzyszą zwykle fizyczne sensacje jak szybsze bicie serca, pot, suchość w gardle czy ściśnięcie w żołądku. Uczucia trwają dłużej niż emocje, chociaż często ta trwałość jest trudna do uchwycenia i określenia w czasie. Są to stany psychiczne, które odzwierciedlają stosunek człowieka do tego, co się dzieje zarówno w nim samym, jak i w jego otoczeniu. Uczucia są złożone pod względem treściowym, co oznacza, że różne uczucia mogą występować równocześnie i wzajemnie się przenikać; a ponieważ nie mają one charakteru wrodzonego, to możemy je rozwijać i kontrolować.
Natomiast nastrój ma zupełnie inny charakter niż emocje i uczucia. Nastroje nie są przypisane do konkretnego zdarzenia. Jest to zestaw czynników zależnych od środowiska (pogoda, oświetlenie, kolor, ludzie wokół nas), od fizjologii (dieta, sprawność fizyczna, sen, odpoczynek), od sposobu myślenia oraz  od skupienia uwagi na towarzyszących emocjach. Nastrój może trwać kilka minut lub wiele godzin, a może nawet kilka dni.  Badania genetyczne wskazują, że nastroje mogą być dziedziczne oraz że jest to część naszej osobowości. Nastroje to uczucia o niewielkiej sile, niemniej zabarwiają one przeżycia człowieka i mają wpływ na nasze zachowania.
Na przykład osoba w nastroju pogodnym ma tendencję to traktowania wszystkich zdarzeń w sposób pozytywny. Drobne przykrości nie są wtedy takie przykre, a przyjemności wydają się przyjemniejsze niż kiedy indziej. Z drugiej strony kogoś, kto jest w nastroju posępnym, trudno jest uradować. Nie cieszy go ani ładna pogoda, ani drobne przyjemności, wszystko wtedy wydaje się  w ciemniejszych barwach niż zazwyczaj. Nastroje, jak już zauważyliśmy, są podatne na działanie czynników zewnętrznych. Na przyklad odniesienie jakiegoś, nawet małego, sukcesu może bardzo poprawić nam nastrój, a niepowodzenie w pracy może go popsuć, wywołując smutek i przygnębienie.
Dorastanie emocjonalne to proces trwający całe życie. Zawsze można nauczyć się uświadamiać sobie własne uczucia, akceptować je i korzystać z informacji, których nam dostarczają.  Emocje określają bowiem, co jest dla nas korzystne, a co zagrażające, co obojętne, a co niezmiernie ważne.
Dlatego jednym z podstawowych ćwiczeń inteligencji emocjonalnej jest zapoznanie sie z jak najwiekszą ilością słów opisujących emocje, uczucia i nastroje. Poniżej przygotowałam dla Państwa zestaw emocji podstawowych i ich pochodne. Inspiracją był podobny schemat  w postaci koła, wykonany przez Kaitlin Robbs, nauczycielkę języka angielskiego.
 

 
Jednak trudno jest uświadomić sobie, co czujemy i dlaczego, jeśli nie potrafimy dokładnie nazwać naszego stanu emocjonalnego. A emocje jest trudno nie tylko nazwać, ale także zdefiniować lub zmierzyć. Karol Darwin wyróżnił sześć podstawowych emocji: złość, strach, wstręt, zdziwienie, szczęście i smutek. Inny naukowiec William James podzielił emocje na dwie grupy: prymitywne i subtelne. W poczet darwinowskich emocji prymitywnych James włączył dwie dodatkowe emocje: wstyd i dumę.
Wiekszość z nas jest w stanie oczytać podstawowe emocje z wyrazu twarzy innej osoby. Natomiast już dużo trudniej jest określić intensywność uczucia innej osoby, ponieważ przeżywanie emocjonalne jest tak indywidualne jak linie papilarne. Emocje nakładają sie tak jak kolory. Wiemy, że mamy trzy podstawowe kolory: niebieski, żółty i czerwony, ale żółty kolor z niebieskim tworzy barwę zieloną. Także poprzez połączenie emocji tworzą się inne – subtelniejsze odcienie uczuć. Na przykład zazdrość jest pochodną złości i strachu. Jedne z najbardziej złożonych uczuć to przyjaźń i miłość.
Ćwiczenie # 1
Zbierz kilkanaście zdjęć przedstawiających twarze. Mogą to być twarze z prasy, tygodników, książek, internetu lub naszych albumów rodzinnych. Zastanów się, jakie emocje towarzyszą tym osobom. Pomyśl, które emocje nakładają się na siebie.
Cwiczenie # 2
Zamknij oczy i pomyśl o swojej bardzo silnej reakcji emocjonalnej. Wyobraź sobie jej przebieg od chwili zaistnienia aż do chwili, w której podjęłaś/podjąłeś działanie:
Czy czułaś/czułeś się odtrącona/odtrącony?
Czy byłaś/byłeś skrytykowany?
Czy zostało zagrożone Twoje poczucie bezpieczeństwa?
Czy ktoś zarzucił Ci popełnienie błędu?
Czy poczułaś się zawstydzona/zawstydzony?                                                                            
Opisz to wydarzenie z uwzględnieniem faktu, jak zachowywało się wtedy Twoje ciało.
 Ćwiczenie # 3
 Postopniuj emocje pod względem intensywności ich przeżywania.
Złość: agresja, szok, zawód, rozżalenie, frustracja, furia, zawód, rozżalenie
Radość: miłość, ekstaza,  szczęście, sukces, pobudzenie seksualne
Rozwój  emocjonalny to proces trwający całe życie. W każdym wieku można nauczyć się uświadamiać sobie własne uczucia, akceptować je i korzystać z informacji, których nam dostarczają. Lecz aby człowiek cokolwiek mógł poprawić czy rozwinąć, musi najpierw uświadomić sobie dane zjawisko. Bez tej świadomości nie mamy szansy ani nic nazwać ani tym bardziej ulepszyć.
Za dwa tygodnie: Toksyczne emocje
Grażyna Grace Tallar – międzynarodowy ekspert i coach w dziedzinie inteligencji emocjonalnej w praktyce oraz  Self-Public  Relations.   eqtrainer.ca