Organiści pilnie poszukiwani
Organiści pilnie poszukiwani
Muzyka grana na klasycznych organach piszczałkowych jest częścią nabożeństwa liturgicznego w katedrze św. Piotra w stolicy Wyspy Księcia Edwarda Charlottetown od czasu wybudowania kościoła.
75-letni instrument, który obecnie znajduje się na chórze katedry, został zbudowany z części oryginalnych organów, zainstalowanych zaledwie 17 lat po ufundowaniu kościoła w 1869 roku.
Ale ten niezwykły zabytkowy instrument jest bezużyteczny, gdy nie ma organisty.
– Mamy ludzi, którzy potrafią grać. Ale żaden z nich nie chce brać odpowiedzialności – mówi ksiądz David Garrett, rektor katedry – Ogłaszaliśmy się i mieliśmy kilka zgłoszeń. Rozmowy kwalifikacyjne miały się odbyć w maju 2020 roku. I oczywiście to nie zadziałało z powodu COVID.
Przez 44 lata rola organisty kościelnego i chórmistrza kościoła św. Piotra należała do zmarłego w marcu ubiegłego roku Alana Reesora, wieloletniego przewodniczącego wydziału muzycznego UPEI. Niektórzy z byłych uczniów Reesora na zmianę grali w kościele, ale nikt nie pełnił tej roli w pełnym wymiarze godzin, odkąd Reesor przeszedł na emeryturę w 2015 roku.
Organista pierwotnie wybrany do katedry w końcu przybędzie z Toronto tego lata. Ale lokalni organiści twierdzą, że około 20 kościołów w PEI, które są wyposażone w organy piszczałkowe mają problemy ze znalezieniem ludzi do gry na tym instrumencie.
– Dla nas, starych wyjadaczy w środowisku organistów, jest to wymierający zawód – mówi Leo Marchildon, organista w Bazylice św. Dunstana i dyrektor muzyczny w diecezji Charlottetown.
Marchildon uważa, że problem wynika z powszechnego braku ludzi w Kanadzie, którzy potrafią grać na tym instrumencie.
– Niewiele ludzi chodzi dziś do kościołów, ich dzieci nie znają dźwięku tego potężnego króla instrumentów – mówi – Mamy efekt domina, w którym dzieci nie mają pojęcia, że istnieje cały ten inny świat muzyki. A przez to coraz mniej ludzi chce się nauczyć tego rzemiosła.
„Symfonia na wyciągnięcie ręki”
Leo Marchildon mówi, że z powodu niskiej frekwencji w kościele niewiele dzieci ma kontakt z instrumentem.
W przeciwieństwie do fortepianu, instrumentu perkusyjnego, który wydaje dźwięk, gdy młotek uderza w struny, organy to instrumenty dęte drewniane. Generują dźwięk, uwalniając sprężone powietrze przez zawory pozwalając mu przejść przez duże rury.
Ponieważ dźwięki mogą powstawać tylko przez przytrzymanie wciśniętych klawiszy, organy piszczałkowe wymagają innej sztuki gry niż na przykład fortepian, innej techniki palcowania. A niezwykle szeroka gama rur w tych organach pozwala na dzikie wariacje dźwięku.
– Fortepian ma jeden rodzaj dźwięku, który pasuje do wszystkiego: wciskasz klawisze i to właśnie dostajesz – powiedział Marchildon – Tymczasem organy otwierają zupełnie inny wielki świat dźwięków. Niektóre piszczałki są metalowe, niektóre drewniane, niektóre brzmią jak flety, niektóre brzmią jak waltornie, a niektóre z nich brzmią jak smyczki. Orkiestra symfoniczna na wyciągnięcie ręki!
– W pewnym sensie możesz kontrolować wszystko – dodaje Jason Chen – Twoje stopy poruszają się i wędrują w górę i w dół, zmieniając rejestrację.
Chen, który ma 15 lat, jest jedną z dwóch osób, których Marchildon uczy gry na organach. Został jego uczniem w ramach nowego stypendium Royal Canadian College of Organists (RCCO), organizacji non-profit zajmującej się promocją instrumentu.
Młodzi organiści
Program finansuje kilka pierwszych lekcji dla ucznia zainteresowanego nauką gry na organach. Aplikacje są obecnie otwarte.
Jason Chen zainteresował się organami, aby lepiej grać na pianinie, ale zachwycony tym instrumentem planuje pozostać przy organach.
– Staramy się zachęcić młodych ludzi do podjęcia nauki – mówi Marchildon, który jest również przewodniczącym oddziału RCCO na Wyspie Księcia Edwarda – Na początek gramy małe rzeczy, które możemy spróbować, aby instrument był mniej onieśmielający, aby był zabawną rzeczą, którą ludzie mogą naprawdę chcieć. A kiedy słyszą prawdziwe organy piszczałkowe w akcji, to jest to, wiesz porywające.
Chen zaczął grać na organach, aby poprawić swoje umiejętności gry na pianinie. Zaczął dopiero dwa lata temu, ale już grał na koncertach, a teraz szykuje się do swojego pierwszego pełnego solowego recitalu.
Powiedział, że planuje zostać przy instrumencie i zostać zawodowym organistą.
– Po prostu myślę o organach jako o znacznie lepszej ścieżce kariery zawodowej niż fortepian. Na świecie jest znacznie więcej pianistów – mówi Chen – Chciałbym grać dla innych, po prostu podróżować po świecie, oglądać różne organy i próbować na nich czegoś.
4000 rur
Organy, na których wykonywana jest muzyka robią ogromną różnicę. Marchildon wyjaśnia, że dźwięk, który wytwarzają, jest wyrafinowany powiązany z przestrzenią, w której zostały zbudowane i ustawione. Organiści muszą dokonać wielu korekt w zależności od tego, gdzie grają.
– To właśnie sprawia, że organy są interesujące także dla moich uczniów… Każdy ma inne wyzwanie – mówi – Niefortunne w przypadku organów piszczałkowych jest to, że zwykle znajdują się one tylko w bardzo dużych miejscach, takich jak kościoły, a może niektóre filharmonie… Aby dostać się do prawdziwych organów, trzeba mieć dostęp do dużego kościoła.
Bazylika św Dunstana w Charlottetown. Organy w bazylice mają około 100 lat.
Organy św. Dunstana pochodzą ze zlikwidowanego kościoła w Montrealu i zostały ponownie zmontowane kawałek po kawałku w bazylice w 2012 roku. Mają prawie sto lat, mają około 4000 piszczałek, a niedawna renowacja instrumentu kosztowała około 500 tysięcy dolarów.
Marchildon dodaje, że innym powodem, dla którego organy piszczałkowe stały się rzadsze, jest to, że są kosztowne w utrzymaniu i że wielu zborów kościelnych nie stać na nie.
– Częścią problemu jest również to, że ze względu na koszty utrzymania organów piszczałkowych i ich utrzymywania łatwiej jest zamontować organy elektryczne. One mają podobny dźwięk, ale rzeczywiste piękno autentycznych organów piszczałkowych staje się coraz rzadsze i jest nie do pobicia – mówi Marchildon.
Wielki dźwięk
Chen powiedział, że dźwięk w bazylice jest „całkowicie inny” i znacznie wspanialszy niż to, do czego przyzwyczaił się z wirtualnymi, elektronicznymi instrumentami udającymi organy piszczałkowe, na których zwykle ćwiczy w domu.
Kilka razy był zapraszany do grania podczas mszy jako gość specjalny w St. Dunstan’s. Chociaż jego rodzina nie jest religijna, powiedział, że lubi chodzić do kościoła z powodu miłości do muzyki.
– To jest prawdziwe – mówi.
W kościele św. Piotra organista kościelny gra podczas głównego nabożeństwa niedzielnego, a także w Boże Narodzenie i Wielki Tydzień. Na życzenie grają również podczas ślubów i pogrzebów.
Garrett mówi, że wszystkie te nabożeństwa byłyby zupełnie inne, gdyby nie pieśni, motety i inna muzyka liturgiczna, które zwykle im towarzyszą, a których podstawą są organy katedry – i osoba, która na nich gra.
– Muzyka to inny sposób modlitwy – mówi – Modlitwa, która nas zmienia, sprawia, że możemy lepiej kochać bliźniego. A więc [muzyka] ona ma nas poruszyć i zmienić, tak jak czyni to modlitwa.
Na podst. CBC