Przewodniczący Izby Gmin Anthony Rota rezygnuje ze stanowiska

Przewodniczący Izby Gmin Anthony Rota rezygnuje ze stanowiska

Anthony Rota zrezygnował ze swojego prestiżowego stanowiska marszałka Izby Gmin w związku z zaproszeniem i późniejszym uznaniem przez Izbę człowieka, który walczył w nazistowskiej jednostce podczas II wojny światowej.

Rota ogłosił swoją bezprecedensową decyzję o ustąpieniu po spotkaniu z liderami Izby ze wszystkich partii na Wzgórzu Parlamentarnym we wtorek po południu. Jego posunięcie nastąpiło po dniach stale rosnącej presji ze strony posłów wszystkich partii, aby “postąpił honorowo” i opuścił fotel marszałka.

“Praca tej Izby jest ponad każdym z nas. Dlatego muszę ustąpić ze stanowiska marszałka” – powiedział Rota, dodając, że ogłasza to z “ciężkim sercem” i że pełnienie funkcji marszałka Izby było dla niego “największym zaszczytem”.

Incydent, który doprowadził do tej historycznej sceny rozgrywającej się w Izbie Gmin, miał miejsce podczas przemówienia prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego w parlamencie w ubiegły piątek.

Po uwagach Zełenskiego, Rota zwrócił uwagę sali na mężczyznę na galerii widokowej, którego opisał jako “ukraińskiego i kanadyjskiego weterana wojennego … który walczył o niepodległość Ukrainy przeciwko Rosjanom” i “kanadyjskiego bohatera, któremu dziękujemy za całą jego służbę”, wywołując owację na stojąco. W weekend wyszło na jaw, że 98-letni Jarosław Hunka był ukraińskim weteranem, który walczył w ochotniczej jednostce pod dowództwem nazistów.

Rota przeprosił najpierw w niedzielę, a następnie ponownie wszystkich posłów w poniedziałek, biorąc pełną odpowiedzialność za pomyłkę i za to, że dopiero po wybuchu kontrowersji dowiedział się o historycznym zaangażowaniu Hunki w dywizję Waffen-SS Galicja.

“Działałem jako pokorny sługa tej Izby, wypełniając ważne obowiązki tego stanowiska najlepiej jak potrafiłem” – powiedział Rota w swoim przemówieniu o rezygnacji. “Ponownie wyrażam głębokie ubolewanie z powodu mojego błędu. … To publiczne uznanie spowodowało ból wielu jednostek i społeczności, w tym społeczności żydowskiej w Kanadzie i na całym świecie”.

Odejście Roty będzie obowiązywać od końca środowego posiedzenia, aby umożliwić przygotowania do wyboru nowego marszałka. W międzyczasie wicemarszałkowie podzielą się odpowiedzialnością za przewodniczenie obradom Izby.

Jego decyzja o rezygnacji spotkała się z aplauzem na sali obrad.

Lider NDP Peter Julian, który jako pierwszy wezwał Rotę do rezygnacji w poniedziałek, uważa, że Rota postąpił “dokładnie tak, jak należy”, stawiając instytucję na pierwszym miejscu. “To oczywiście smutny dzień, ale w rzeczywistości podjął on właściwą decyzję” – powiedział Julian dziennikarzom w foyer po wystąpieniu Roty. “Dobre imię Parlamentu zostało zszargane, a wiele osób zostało zranionych przez to, co się stało”.

Zasady Izby Gmin wymagają, aby marszałek – który jest odpowiedzialny za sprawy administracyjne, a także utrzymanie porządku i przestrzeganie przywilejów członków – działał poza podziałami partyjnymi i przez cały czas “okazywał i był postrzegany jako okazujący bezstronność wymaganą do utrzymania zaufania i dobrej woli Izby”.

Rota, który od 2004 r. jako liberał reprezentował północne Ontario w okręgu Nipissing-Timiskaming, został po raz pierwszy wybrany na marszałka w 2019 roku. Został ponownie wybrany na 37. marszałka Izby na początku 44. kadencji parlamentu, 22 listopada 2021 r., stwierdzając wówczas, że będzie cenił “zaufanie”, jakim obdarzyli go posłowie do końca życia, obiecując, że będzie “sprawiedliwy i pełen szacunku”.

Praca Marszałka Izby Gmin wiąże się z dodatkiem w wysokości 92,800 CAD – taką samą kwotę otrzymuje minister – do podstawowej pensji poselskiej w wysokości 194,600 CAD, wraz z oficjalną rezydencją o nazwie The Farm w Kingsmere, społeczności w Chelsea, Que. To właśnie tam Rota miał zorganizować zaplanowane wcześniej przyjęcie ogrodowe we wtorek wieczorem, które wraz z ogłoszeniem jego rezygnacji zostało szybko odwołane.

Zgodnie z najnowszym wydaniem House of Commons Procedure and Practice, tylko dwóch z 36 Marszałków wybranych od czasu Konfederacji zostało wybranych w trakcie trwania kadencji rządu. W 1899 r. stało się tak, ponieważ marszałek zmarł podczas sprawowania urzędu, a następnie w 1984 r. konieczne było zastąpienie, ponieważ marszałek zrezygnował, aby zostać gubernatorem generalnym.

Teraz, gdy Rota podał się do dymisji – co jest historycznym i niezwykle rzadkim wydarzeniem – Izba zostanie zmuszona do tajnych wyborów jego następcy. Wciąż nie wiadomo dokładnie, jak i kiedy to nastąpi. Oczekuje się, że po rezygnacji Roty, gdy posłowie zbiorą się w czwartek, rozpocznie się proces wyboru nowego marszałka Izby Gmin.

Zazwyczaj na początku nowej kadencji każdego parlamentu wszyscy posłowie z wyjątkiem ministrów i liderów partii kwalifikują się i są automatycznie uważani za kandydatów do tej roli. Jeśli poseł nie chce być brany pod uwagę, musi poinformować Izbę Gmin o usunięciu jego nazwiska z listy.

Od czasu zmiany przepisów w 2015 r., wybór marszałka odbywa się w głosowaniu tajnym i rankingowym. Oznacza to, że jedyną informacją, która zostanie upubliczniona po zakończeniu procesu, jest nazwisko zwycięzcy, a nie liczba oddanych głosów lub liczba zdobytych głosów. Przed głosowaniem każdy kandydat ma pięć minut na przedstawienie swoich racji. Następnie, po 30-minutowej przerwie na ostateczny lobbing, rozpoczyna się głosowanie.

Posłowie otrzymują karty do głosowania od urzędnika Izby, a następnie oddają swoje głosy za zasłoną. Następnie urzędnicy Izby liczą głosy i jeśli żaden kandydat nie uzyska więcej niż bezwzględną większość w pierwszym głosowaniu, kandydat z najmniejszą liczbą głosów zostaje wyeliminowany, a głosy, które otrzymał, są następnie rozdzielane na drugi wybór na tych kartach do głosowania. Trwa to tak długo, aż jedna osoba otrzyma ponad połowę głosów.

Po wyłonieniu zwycięzcy, zostanie on zaproszony do objęcia fotela przewodniczącego. Tradycyjnie nowo wybrany Marszałek jest wprowadzany przez premiera i lidera oficjalnej opozycji, i musi wykazać się pewnym ceremonialnym oporem przed wejściem, biorąc pod uwagę, że w przeszłości była to rola, której posłowie niechętnie się podejmowali.

Zastępcy i asystenci wiceprzewodniczących są zwykle wymieniani w kolejnych dniach i zazwyczaj są wybierani w drodze konsensusu między liderami partii, ale biorąc pod uwagę, że na tych stanowiskach są już obecni posłowie, nie jest jasne, jak miałoby to działać w połowie sesji.

We wtorek rano starsi ministrowie liberalnego gabinetu i lider Konserwatystów Pierre Poilievre dołączyli do NDP i Bloc Quebecois, wskazując, że uważają, iż Rota stracił zaufanie potrzebne do kontynuowania swojej roli ze względu na to, co określili jako “głębokie zakłopotanie, jakie spowodował w parlamencie i Kanadzie”.

Podczas gdy wcześniej we wtorek premier Justin Trudeau nie chciał komentować, czy nadal ma zaufanie do Roty, mówił o potrzebie “zapewnienia godności Izby w przyszłości”. Biuro premiera stwierdziło, że federalny rząd liberalny nie miał wcześniejszego powiadomienia, że Hunka będzie obecny, ponieważ był gościem marszałka, a lista uczestników nie została udostępniona zgodnie z protokołem parlamentarnym.

Minister spraw zagranicznych Melanie Joly była pierwszym ministrem, który publicznie wezwał Rotę do “wysłuchania członków Izby i ustąpienia”.

“To, co wydarzyło się w piątek, jest całkowicie nie do przyjęcia. To był wstyd dla Izby i Kanadyjczyków” – powiedział Joly.

Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania opozycji dotyczące kontrowersji w Izbie w poniedziałek, powstrzymując się od żądania dymisji Roty, liderka rządu Karina Gould zmieniła ton we wtorek. “Myślę, że biorąc pod uwagę to, co wydarzyło się w piątek … Nie sądzę, na podstawie rozmów, które przeprowadziłam, że będzie on nadal miał poparcie liberalnych członków parlamentu” – powiedziała Gould. “Myślę, że nadszedł czas, aby postąpił honorowo”.

Podczas gdy Konserwatyści skupili się na potępieniu “nazisty w izbie” i wpływu tego międzynarodowego incydentu na reputację Kanady i Justina Trudeau, Poilievre dołączył do chóru wzywającego Rotę do rezygnacji we wtorek.

Poilievre powiedział, że nawet gdyby Rota ustąpił, nie usprawiedliwiłoby to “niepowodzenia Justina Trudeau w sprawdzeniu i zapobieżeniu uhonorowania nazisty przez jego ogromny aparat dyplomatyczny i wywiadowczy”. Ta linia ataku była kontynuowana w ostrzale pytań we wtorek, po rezygnacji Roty.

Lider NDP Jagmeet Singh wezwał Trudeau do przedstawienia planu zaradzenia negatywnemu wpływowi tego międzynarodowego incydentu na kanadyjski rząd, który wywołały nagłówki gazet.

Po tym, jak społeczność żydowska i grupy wsparcia początkowo wezwały do przeprosin i je otrzymały, Przyjaciele Centrum Szymona Wiesenthala przyłączyli się do apeli o ustąpienie Roty. Obecnie apelują do Procedure and House Affairs Committee o rozpoczęcie publicznych przesłuchań w celu zbadania niepowodzeń weryfikacji i środków niezbędnych do zapewnienia, że podobny incydent się nie powtórzy.

“Decyzja marszałka Roty … pozostawiła plamę na czcigodnej legislaturze naszego kraju, co ma głębokie konsekwencje zarówno w Kanadzie, jak i na całym świecie” – powiedziała organizacja we wtorkowym oświadczeniu.

“Incydent ten naraził na szwank wszystkich 338 członków parlamentu, a także dał propagandowe zwycięstwo Rosji, odwracając uwagę od tego, co było chwilowo znaczącym przejawem jedności między Kanadą a Ukrainą. Spowodował również wielki ból dla kanadyjskiej społeczności żydowskiej, ocalałych z Holokaustu, weteranów i innych ofiar nazistowskiego reżimu”.