Sąd orzekł – wykorzystanie Emergency Act przez rząd Trudeau było niekonstytucyjne
Sąd orzekł – wykorzystanie Emergency Act przez rząd Trudeau było niekonstytucyjne
Sędzia orzekł, że wykorzystanie przez rząd liberalny ustawy o sytuacjach nadzwyczajnych (Emergency Act) w celu stłumienia protestów “Freedom Convoy” w stolicy kraju i na kluczowych punktach granicznych dwa lata temu było nieuzasadnione.
W opublikowanej we wtorek decyzji sędzia Sądu Federalnego Richard Mosley stwierdził, że powołanie się na ustawę doprowadziło do naruszenia praw konstytucyjnych.
Kanadyjskie Stowarzyszenie Swobód Obywatelskich oraz kilka innych grup i osób argumentowało w sądzie, że Ottawa wprowadziła środki nadzwyczajne bez solidnych podstaw ustawowych.
Rząd twierdził, że kroki podjęte w celu opanowania ogólnokanadyjskiego zamieszania były ukierunkowane, proporcjonalne, ograniczone w czasie i zgodne z Kartą Praw i Wolności.
Komisja ds. sytuacji nadzwyczajnych w zakresie porządku publicznego, która przeprowadza obowiązkowy przegląd po powołaniu się na ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych, uznała, że rząd spełnił bardzo wysokie standardy prawne dotyczące stosowania tego prawa.
Mosley wysłuchał argumentów w sądzie w ciągu trzech dni w kwietniu ubiegłego roku.
W swoim najnowszym orzeczeniu Mosley powiedział, że ponownie przyjrzał się wydarzeniom z perspektywy czasu i bardziej obszernym zapisom faktów oraz przeanalizował prawo, które rząd brał pod uwagę, gdy ogłosił stan zagrożenia porządku publicznego.
“Doszedłem do wniosku, że decyzja o wydaniu proklamacji nie nosi znamion racjonalności – uzasadnienia, przejrzystości i zrozumiałości – i nie była uzasadniona w odniesieniu do odpowiednich ograniczeń faktycznych i prawnych, które należało wziąć pod uwagę” – napisał Mosley.
Wicepremier Chrystia Freeland powiedziała, że rząd z szacunkiem nie zgadza się z decyzją i będzie się od niej odwoływać.
“Chciałabym tylko poświęcić chwilę, aby przypomnieć Kanadyjczykom, jak poważna była sytuacja w naszym kraju, kiedy podjęliśmy tę decyzję” – powiedziała dziennikarzom.
Na początku lutego 2022 r. centrum Ottawy było wypełnione protestującymi oraz truckami, które wjechały do miasta pod koniec stycznia. Demonstracja przeciwko ograniczeniom zdrowotnym związanym z COVID-19 przyciągnęła ludzi z różnymi skargami przeciwko premierowi Justinowi Trudeau i liberalnemu rządowi.
Media relacjonowały, że zwykle spokojne ulice wokół Wzgórza Parlamentarnego były “zalane rykiem klaksonów, spalinami oleju napędowego, obstawione prowizorycznymi obozowiskami, gdzie pojawiło się nawet jacuzzi i dmuchany zamek dla dzieci”.
Napływ ludzi, w tym niektórych z korzeniami w skrajnie prawicowym ruchu, skłonił wiele firm do tymczasowego zamknięcia i pogorszył komfort życia mieszkańców stolicy poprzez hałas, zanieczyszczenia i “nękające zachowania”.
Publiczny gniew narastał z powodu braku działań egzekucyjnych ze strony policji w Ottawie. W międzyczasie ciężarówki zatkały kluczowe przejścia graniczne, w tym kluczowe trasy do Stanów Zjednoczonych w Windsor, Ont. i Coutts, Alta.
14 lutego rząd powołał się na ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych, która pozwoliła na tymczasowe środki, w tym regulację i zakaz zgromadzeń publicznych, wyznaczenie bezpiecznych miejsc, nakazanie bankom zamrożenia aktywów i zakaz wspierania uczestników protestu.
Było to pierwsze zastosowanie tego prawa od czasu zastąpienia ustawy o środkach wojennych w 1988 roku.
W liście z 15 lutego do premierów prowincji i terytoriów Trudeau powiedział, że rząd federalny uważa, że osiągnął punkt, “w którym istnieje sytuacja nadzwyczajna w kraju wynikająca z zagrożeń dla bezpieczeństwa Kanady”.
Stowarzyszenie swobód obywatelskich utrzymywało, że ten próg prawny nie został osiągnięty.
W swoim długo oczekiwanym orzeczeniu Mosley powiedział, że ustawa o sytuacjach nadzwyczajnych jest “narzędziem ostateczności” ze względu na jej charakter i szerokie uprawnienia, jakie przyznaje federalnej władzy wykonawczej.
Rząd nie może powoływać się na ustawę o stanach nadzwyczajnych, ponieważ jest to wygodne lub dlatego, że może działać lepiej niż inne narzędzia, którymi dysponuje lub które są dostępne dla prowincji, napisał.
“Nie oznacza to, że każde narzędzie musi być użyte i wypróbowane w celu ustalenia, czy sytuacja przekroczyła możliwości lub uprawnienia prowincji. W tym przypadku dowody są jasne, że większość prowincji była w stanie poradzić sobie z sytuacją, korzystając z innych przepisów federalnych, takich jak kodeks karny i własne ustawodawstwo”.
Ostatecznie “nie było sytuacji nadzwyczajnej w kraju uzasadniającej powołanie się na ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych” – napisał Mosley.
Stwierdził również, że przepisy zakazujące udziału w zgromadzeniach publicznych naruszają gwarancję wolności słowa zawartą w Karcie. Stwierdził, że zakres przepisów był zbyt szeroki, obejmując osoby, które “po prostu chciały przyłączyć się do protestu, stojąc na Wzgórzu Parlamentarnym i trzymając transparent”.
Ponadto powołał się na brak wymogu federalnego, aby “jakiś obiektywny standard został spełniony” przed zamrożeniem kont bankowych, stwierdzając, że narusza to zakaz Karty przeciwko nieuzasadnionemu przeszukaniu lub zajęciu mienia.
Lider Konserwatystów Pierre Poilievre powiedział, że Trudeau musi odpowiedzieć za swoje “lekkomyślne porzucenie prawa i najbardziej podstawowych wolności” Kanadyjczyków.
“Decyzja o powołaniu się na ustawę o sytuacjach nadzwyczajnych była od początku niepotrzebna. Trudeau spowodował ten kryzys, dzieląc ludzi” – powiedział Poilievre w oświadczeniu.
Lider NDP Jagmeet Singh również obwinił Trudeau, mówiąc, że nie zajął się poważnie wydarzeniami – bezczynność, która doprowadziła Nowych Demokratów do “niechętnego” poparcia wprowadzenia środków nadzwyczajnych.
W rozprawie przed Sądem Federalnym wzięły udział inne osoby, które złożyły pozwy kwestionujące zastosowanie środków nadzwyczajnych: Canadian Constitution Foundation, Canadian Frontline Nurses i Kristen Nagle oraz osoby prywatne Jeremiah Jost, Edward Cornell, Vincent Gircys i Harold Ristau.
Mosley powiedział, że Cornell i Gircys, których konta zostały zamrożone, mają bezpośrednią podstawę do zakwestionowania decyzji, a sędzia przyznał przyznał uprawnienia do reprezentowania interesu publicznego Canadian Civil Liberties Association i Canadian Constitution Foundation. Mosley uznał jednak, że Nagle, Canadian Frontline Nurses, Jost i Ristau nie mieli uprawnień do żądania sądowego przeglądu tej decyzji i z tego powodu ich wnioski zostały oddalone.
Sędzia Richard Mosley