Alexandre-Édouard Kierzkowski
Alexandre-Édouard Kierzkowski
Żołnierz, inżynier, polityk, jeden z pierwszych słynnych Kanadyjczyków polskiej krwi, a z pewnością pierwszy poseł pochodzenia polskiego w Kanadzie.
Przyszedł na świat 21 listopada 1816 roku jako syn Filipa Jakuba Kierzkowskiego i Marianny Ludwiki Liebermann. Został ochrzczony 20 października 1817 roku w Odolanowie. Mimo młodego wieku za przykładem ojca wstąpił do Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego. Po jego klęsce jak wielu innych zmuszony był emigrować do Francji, gdzie uzyskał w Paryżu w 1838 roku dyplom inżyniera na École Centrale des Arts et Manufactures.
W 1841 roku emigrował ponownie do Stanów Zjednoczonych, a do Kanady dotarł w 1842 roku, gdzie osiadł w Quebeku. Jako specjalista natychmiast znalazł pracę rządową w Board of Works.
W 3 lata później poślubił Louise-Amélie Debartzch, córkę sędziego i wydawcy gazety, którego korzenie sięgały Polski przedzaborowej. Luiza była bowiem prapraprawnuczką Dominika Barcza z Montrealu, którego niektorzy historycy uważają za pierwszego Polaka na ziemi kanadyjskiej (inni twierdzą że był nim opisywany wcześniej w tym cyklu marynarz Andrzej Wilk).
Poprzez małżeństwo Kierzkowski został seigneurem (coś w rodzaju zarządcy folwarcznego) majątków Saint-François-le-Neuf, Cournoyer, Debartzch i L’Assomption. Miał dwóch synów, którzy zmarli jako kawalerowie. Kierzkowski był członkiem władz Agricultural Society of Lower Canada w 1852 roku i wiceprezydentem instytutu mechaniki. Później został jeszcze sędzią pokoju i majorem milicji w dystrykcie Richelieu w 1855 roku, a 13 listopada 1862 podpułkownikiem.
Jego pasją była rozbudowa kolejnictwa w Kanadzie. Był nabywcą akcji kolei St. Lawrence and Atlantic, budowanej pomiędzy Portland a Montrealem pod kierownictwem jednego z najsłynniejszych Polaków w dziejach Kanady – Kazimierza Gzowskiego.
W 1858 roku został wybrany na członka Legislatury w Montarville, a w 1861 roku w Verchčres. W obu przypadkach został usunięty z nich, po decyzjach komitetów odpowiedzialnych za ocenę przeprowadzenia wyborów. Chodziło o to, że oponenci kwestionowali odpowiednie zaplecze finansowe Kierzkowskiego, które było wówczas wymagane. Jednak odpowiedni werdykt apelacyjny często zapadał po 2-3 latach, co w przypadku XIX-wiecznej demokracji nie było czymś niezwykłym.
We wrześniu 1867 roku Kierzkowski został wybrany do Izby Gmin Kanady z okręgu Saint-Hyacinthe-Bagot z ramienia Partii Liberalnej. Można by więc na upartego twierdzić, że to on a nie Władysław Lizoń jest pierwszym kanadyjskim parlamentarzystą urodzonym w Polsce, gdyby nie fakt, że Kierzkowski urodził się w Wielkim Księstwie Poznańskim, a więc pod administracją pruską. Tak czy owak, gwoli prawdy obchodziliśmy w Ottawie 140. rocznicę wyboru pierwszego posła-Polaka w Kanadzie.
21 października 1868 roku, po śmierci swojej pierwszej żony i po dyspensie Kościoła, Kierzkowski ożenił się z jej kuzynką – Caroline-Virginie. Miał z nią jedną córkę.
Historyk Azarie Couillard-Després opisuje Kierzkowskiego jako przystojnego mężczyznę o niebieskich oczach i eleganckiej fryzurze: Wiedział jak efektywnie użyć swego czaru, ale był zarazem człowiekiem taktu i czułości, wielce oddanemu rodzinie.
Zmarł 4 sierpnia 1870 roku w Saint-Ours w wieku 54 lat pełniąc urząd deputowanego. Historycy potwierdzają, że wraz z nim złożono go grobu kilka garści ziemi przywiezionej wcześniej z Polski, gdyż Kierzkowski zażyczył sobie za życia, aby “choć po części spoczywać w polskiej ziemi”.
Tomasz Piwowarek
Photo: Library and Archives Canada