August Franz Globensky

August Franz Globensky

Pierwszym polskim emigrantem do Kanady był Andrzej Wilk, syn gdańskiego kupca, który przypłynął do Québeku w 1686 roku na pokładzie statku “La Minerve”. Tak przynajmniej twierdzi prof. Jan Grabowski w swojej “Historii Kanady” (2001).

Nie wszyscy badacze polskości w Kanadzie są zgodni co do tego, kto tu był pierwszy, a kto nie, jednakże nie mają takich rozterek w przypadku pierwszego Polaka, którego możnaby uznać za lokalnego notabla.W najdawniejszych zapiskach znajdujemy też nazwisko Karola Błaszkiewicza, kartografa – przybyłego do Kanady w 1759 roku.

Był to August F. Globensky, bezsprzecznie jeden z pionierów polskiego osadnictwa w Kanadzie, lekarz i aptekarz. Historycy przypisują mu  założenie pierwszego polskiego przedsiębiorstwo w Kanadzie, jakim była apteka w małej osadzie Verchères (dziś przedmieście Montrealu).

Jego rodowe nazwisko brzmiało Głąbiński dzięki pochodzącemu z Polski ojcu, z zawodu notariuszowi królewskiemu. Ożenił się on z Niemką Marie Richter, osiadł w Królestwie Prus, a polskie nazwisko uległo zniemczeniu na Glaubenskindt.

1 stycznia 1754 przyszedł pod Berlinem na świat malutki August. Na świadectwie chrztu i w rejestrze zaciągów wojskowych figuruje pod nazwiskiem Glaubenskindt. Ojcem chrzestnym Augusta był książę Ferdinand Filip Lobkowicz.

Gdy dorósł służył jako felczer wojskowy w regimencie armii najemnej niemieckiego langrafstwa Hesji-Hanau, którą Brytyjczycy wynajęli do walki przeciwko kolonistom amerykańskim z Armii Kontynentalnej. W ten sposób znalazł się w Ameryce. Żołnierzami pochodzącymi głównie z Brunszwiku dowodził major Friedrich Adolf Riedesel.

Do pierwszych działań najemników z Hesji należało oczyszczenie Kanady z niedobitków armii amerykańskiej po inwazji z 1775 r. Później nasz bohater walczył  m. in. w bitwie pod Saratogą, którą po drugiej stronie barykady wygrał Tadeusz Kościuszko.

Po przegranej Globensky zdecydował się nie wracać do Europy tylko osiąść w przyjaznej mu brytyjskiej kolonii Quebec (późniejsza Dolna Kanada) wraz z lojalistami, którzy w wyniku klęski w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych poczęli tworzyć tu podstawy anglosaskiej społeczności.

Od 1777 roku w Kanadzie, nie chcąc być kojarzonym z niemieckimi najemnikami, używa wyłącznie nazwiska Globensky i staje się jednym z pierwszych udokumentowanych emigrantów polskich na ziemi kanadyjskiej, którzy zapisali się chwalebnie.

Globensky utrzymywał się z praktyki lekarskiej oraz wspomnianej apteki, która działając w l. 1791-1830 była w rzeczy samej pierwszą polską firmą w Kanadzie.

Zmarł 19 kwietnia 1830 pod Montrealem. Ze związku z Françoise Brousseau miał aż szesnaścioro dzieci i jest dziś uważany za przodka wszystkich mieszkańców Ameryki Północnej noszących nazwisko Globensky. Syn Augusta, ppłk. Maximilien Globensky walczył po stronie lojalistów w kanadyjskich rebeliach roku 1837. Wnuk, Charles-Auguste-Maximilien Globensky został członkiem Parlamentu Kanady.

Znanym współcześnie potomkiem Augusta F. Globensky’ego jest Anne-Marie Globenski, pianistka i pedagog muzyczny, pierwsza historycznie Kanadyjka biorąca udział w Konkursie Chopinowskim w Warszawie (1955).

Tomasz Piwowarek

Photo: obraz autorstwa Jean-Baptiste Roy-Audy