Toksyczne emocje
Toksyczne emocje
Jeśli chcemy rozwijać umiejętności inteligencji emocjonalnej, powinniśmy zacząć od wnikliwej analizy tych emocji, które automatycznie wywołują w nas negatywne, często destruktywne, zachowania. Takie sytuacje są nazywane „emocjonalnym kidnaperstwem”; ja nazywam je „emocjonalnym omotaniem”. Wiekszość z nas kojarzy takie „omotanie” z zachowaniami agresywnymi, niemniej należy pamiętać, iż równie niebezpieczne jest zamykanie się w sobie. „Emocjonalne omotanie” trwa zwykle średnio kilka sekund. W takiej sytuacji nie myślimy racjonalnie, gdyż zawiaduje nami nie rozum lecz ciało migdałowate. Kiedy myśląca półkula jest odcięta, tracimy kontrolę nad tym, co mówimy i co robimy. Taka reakcja mózgu ma nam ratować życie w sytuacji zagrożeń, wtedy nie ma czasu na myślenie. Na przyklad kiedy coś spada nam z góry na głowę i któryś ze zmysłów to rejestruje, to nie analizujemy, czy jest to kamień, żelazo czy drewno, tylko automatycznie odskakujemy.
Automatyczne reakcje w dużej mierze zależą od naszego temperamentu. Wprawdzie w dzisiejszych czasach już nie boimy się błyskawic czy dzikich zwierząt, w takim samym stopniu jak nasi przodkowie, ale okazuje się, że niemniej drastycznym zagrożeniem dla naszego organizmu może być sytuacja psychologiczna jak krytyka, stres czy zaskoczenie.
Ważny wpływ na nasze reakcje emocjonalne ma poczucie własnej wartości. Im mniej akceptujemy siebie i swoje słabe strony, tym częściej towarzyszą nam pesymizm, strach, złość, rozczarowanie i poczucie odrzucenia. Każdy z nas ma takie miejsca, których dotknięcie wywołuje w nas ból emocjonalny. Najtrudniej jest zmienić swoje zachowanie, kiedy nie rozumiemy, dlaczego nasza reakcja jest wyolbrzymiona lub pominięta. Dlatego tak ważna jest akceptacja siebie oraz szacunek do osoby, którą jesteśmy. To możemy osiągnąć poprzez koncentrację na naszych zaletach oraz rozwoju tych cech, które chcemy rozwinąć lub poprawić, oczywiście bez zbytniego osądzania siebie i innych.
Główną przyczyną takich niepożądanych reakcji są sytuacje, w których emocje kolidują z naszym procesem myślowym. Przeważnie rzeczy czy zjawiska same w sobie nie są ani złe ani dobre, to my je interpretujemy, oceniamy i nadajemy im subiektywne etykietki. Zmieniając sposób myślenia, możemy zmienić nasze emocje oraz zachowania. Dlatego też ćwiczenia, a nawet samo przemyslenie danego incydentu, pomagają w opanowaniu naszych uczuć.
Ćwiczenie # 1
Narysuj (jak potrafisz) kontur całej postaci. Zaznacz (najlepiej kilkoma kolorami), gdzie w ciele odczuwasz: strach, złość, zawód, zazdrość, nienawiść, zawiść. Zanim zaznaczysz to miejsce, spróbuj na chwile odtworzyć te uczucia (czy są to palpitacje serca lub napięcie, mdłości, szybszy oddech, ściśnięcie w klatce piersiowej lub w okolicy brzucha, dreszcze, zimno, gorąco, nadmierne pocenie się, a może kilka objawów razem?).
Według autorów książki Heart Work, Clausa Mollera, duńskiego eksperta w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi oraz znanego amerykańskiego psychologa, Reuvena Bar-On, do najbardziej toksycznych emocji zaliczamy zazdrość i zawiść. Z tych emocji rodzi się wiele pochodnych emocji, prowadzących do negatywnych myśli, postaw i zachowań.
Zazdrość jest emocją ściśle związaną z utratą przywilejów, zwykle na korzyść innej osoby. Często łączy się z uczuciem fizycznego bólu; składa się ze złości, strachu, goryczy oraz niechęci do rywala. Towarzyszące uczucia to brak zaufania, podejrzliwość, obsesyjne myśli. Zazdrość może występować pomiędzy rodzeństwem, ale głównie dotyczy związków. Z badań wynika, iż w związkach kobiety są zazdrosne o emocjonalne relacje partnera z inną kobietą, podczas kiedy mężczyźni są zazdrośni o kontakty seksualne.
Niektórzy psychologowie, w tym Freud, wyróżniają dwa rodzaje zazdrości: konkurencyjną i porojekcyjną. Podczas gdy zazdrość konkurencyjna jest nieszkodliwa i może być motywacją do dorównania komuś, tak chorobliwa zazdrość prowadzi do zniekształconego obrazu świata i iluzji.
Ćwiczenie #2
Opowiedz sobie na pytania poniżej:
Jak często przeżywałaś/przeżywałeś uczucie zazdrości?
Czy była to zazdrość konkurencyjna czy projekcyjna?
Co było przyczyną tego uczucia?
Które sytuacje powtarzały się?
Jaka była intensywność wyrażania uczucia zazdrości na skali 1-10?
Czy rozpoznajesz uczucie zazdrości od razu?
Czy kiedyś twoja zazdrość doprowadziła do zniszczenia relacji z inną osobą?
Zawiść jest emocją bardziej agresywną, cechującą się złośliwością, złożoną z żalu i poczucia bezsilności. Jest to uczucie skierowane na osobę, która jest w posiadaniu czegoś, czego my nie mamy, a chcielibyśmy to mieć, jak na przyklad rzeczy materialne, status, wygląd czy umiejętności. Osoba zawistna idealizuje wszystko to, czego nie posiada, jednocześnie nie zwracając uwagi na zalety tego, co znajduje sie w jej posiadaniu. Osoby te uważają, że dzieje się im nieuzasadniona krzywda i niesprawiedliwość. Chroniczna zawiść prowadzi do ciąglego niezadowolenia i depresji. Zawiść jest ściśle powiązana z cechą chciwości i zachłanności.
Ćwiczenie # 3
Zanim nauczymy się kontrolowac emocje, musimy nauczyć sie je dokladnie rozpoznawać w momencie ich odczuwania. Wymień emocje, które Ci najtrudniej opanować. Opisz szczegółowo swoje zachowania i spostrzeżenia. Wymień także sytuacje, które najbardziej uruchamiają twoje reakcje emocjonalne.
Tak jak uczucie zazdrości należy zrozumieć, tak patologicznej zazdrości i zawiści trzeba sie koniecznie oduczyć .
Za dwa tygodnie – Złość
Grażyna Grace Tallar – międzynarodowy ekspert i coach w dziedzinie inteligencji emocjonalnej w praktyce oraz Self-Public Relations. eqtrainer.ca