Zmiany w prawie spadkowym w Polsce w 2023 roku
Zmiany w prawie spadkowym w Polsce w 2023 roku
z Warszawy pisze radca prawny Małgorzata Milewska – Kita
Kontynuujemy cykl publikacji o sprawach spadkowych i obrocie nieruchomościami w Polsce.
Na szczególny czas epidemii COVID – 19 oferujemy wyjątkowe rozwiązanie dla Polonii kanadyjskiej – możecie Państwo uzyskać nieodpłatnie informacje o aktualnych przepisach polskich w tym zakresie, kierując zapytania na adres e-mail: m.milewska.kancelaria@gmail.com
W połowie lutego tego roku Sejm przystąpił do pracy nad projektem zmian w prawie spadkowym, które mają ułatwić przeprowadzenie procedury spadkowej w przypadku członków najbliższej rodziny spadkodawcy. Nowe przepisy przewidują ograniczenie kręgu spadkobierców i dostosowanie prawa spadkowego do rzeczywistych relacji rodzinnych.
Zmiany miałyby objąć tak zwaną III grupę spadkową – dziadków spadkodawcy, a także ich dzieci i wnuki. Zgodnie z obowiązującymi przepisami III grupa spadkowa dochodzi do dziedziczenia w przypadku, gdy brak jest małżonka, dzieci i rodziców spadkodawcy, czyli osób powołanych do dziedziczenia w I i II grupie spadkowej. Krąg spadkobierców w III grupie spadkowej zostanie zawężony do dziadków, rodzeństwa rodziców spadkodawcy oraz ich dzieci albo wnuków. W związku z tym wyłączeni od dziedziczenia zostaną dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, to znaczy cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia, często nieutrzymujące żadnych kontaktów ze spadkodawcą. Takie ograniczenie kręgu spadkobierców skróci czas trwania postępowań sądowych, nie będzie także już potrzeby długotrwałego poszukiwania dalekich krewnych osoby zmarłej, którzy często nawet nie zdawali sobie sprawy z jej śmierci. Planowane zmiany mają także na celu zapewnienie lepszego zabezpieczenia sytuacji prawnej małoletnich spadkobierców, a także osób całkowicie ubezwłasnowolnionych.
Osoby te lub ich rodzice czy opiekunowie prawni mają mieć ułatwione warunki złożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku w wymaganym ustawą terminie. Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują, że spadkobierca ma sześć miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Termin ten liczony jest od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Nowe przepisy przewidują, że termin sześciu miesięcy może zostać zawieszony w sytuacji, w której złożenie wymaganego oświadczenia o przyjęciu albo o odrzuceniu spadku będzie wymagać zezwolenia sądu polskiego.
Zgodnie z projektem nowelizacji, termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ma zostać zachowany, jeżeli przed jego upływem osoba uprawniona do spadku złoży w tej sprawie wniosek do sądu. Projektowane przepisy przewidują, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, zezwolenia na odrzucenie lub proste przyjęcie spadku będzie udzielał sąd spadku, a nie jak dotychczas, sąd opiekuńczy. Ponadto, zmianie mają ulec przepisy dotyczące niegodności dziedziczenia. Obecnie, zgodnie z art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może być uznany przez sąd polski za niegodnego, jeżeli dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności lub umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Uznanie za niegodnego dziedziczenia ma ten skutek, że spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Nowo projektowane przepisy przewidują, że za niegodne dziedziczenia będą mogły zostać uznane również te osoby, które uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem, albo inną umową – na przykład umową dożywocia.
Dotyczyć to ma także uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku sprawowania opieki nad spadkodawcą w przypadku jego podeszłego wieku czy choroby. Jest to więc nader istotna zmiana, która ma na celu dostosowanie przepisów prawa spadkowego do realiów sytuacji panujących w rodzinach i wyłączenie dziedziczenia po spadkodawcy w sytuacji, gdy spadkobierca nie realizował ciążących na nim wobec spadkodawcy obowiązków nie tylko alimentacyjnych, ale także obowiązków rodzinnych. Uchwalenie powyższych zmian w prawie spadkowym planowane jest na drugi kwartał 2023 r., a ich wejście w życie w trzecim kwartale tego roku.
Autorem jest radca prawny Małgorzata Milewska-Kita z Kancelarii Prawnej w Warszawie. Artykuł ten nie stanowi porady prawnej. Zapraszamy do korzystania z usług Kancelarii tel. +11 48 22 518 77 78, e-mail: m.milewska.kancelaria@gmail.com Radca prawny Małgorzata Milewska-Kita od ponad 12 lat służy pomocą prawną Polonii kanadyjskiej w sprawach spadkowych, nieruchomości, sądowych i innych na terenie całej Polski.