Bronko Nagurski
Bronko Nagurski
7 marca 2011 zmarł w wieku 73 lat były napastnik zawodowej ligi futbolu kanadyjskiego – Bronko Nagurski Jr. Był cenionym zawodnikiem m.in. Hamilton Tiger-Cats. Jego śmierć przypomniała dziennikarzom sportowym postać jego ojca, noszącego to samo imię i nazwisko, ale należącego niegdyś do największych legend w historii futbolu, a także zapasów.
Urodzony w Kanadzie Bronisław “Bronko” Nagurski (1908-1990) był przede wszystkim niesłychanym siłaczem. Legenda głosi, że został odkryty gdy… orał pługiem pole. Przejeżdzający obok drogą trener Clarence “Fats” Spears, trener futbolu amerykańskiego z Uniwersytetu Minnesota zatrzymał się aby zapytać o dojazd do pobliskiego miasteczka. Bronko wskazał kierunek pługiem, co zdumiało trenera na tyle, że natychmias podjął decyzję o podpisaniu kontraktu z osiłkiem. Znając jednak skłonność Spearsa do koloryzowania, można uznać tę historię za chwyt reklamowy.
Bronko pochodził z rodziny polsko-ukraińskiej. Rodzice, “Mike” i Michelina Nagurscy przybyli do Kanady z Galicji, a przyszła gwiazda NFL urodziła się w maleńkiej osadzie Rainy River na samej granicy Ontario z Minnestotą, gdzie prawie wszyscy pracowali przy wyrębie lasów lub w tartakach. W 1910 olbrzymi pożar lasów strawił większą część miasta. Gdy Bronko był młodym chłopcem, rodzina Nagurskich przeniosła się na drugą stronę rzeki Rainy River, a zarazem na drugą stronę granicy, do amerykańskiego, nadgranicznego miasteczka o nazwie International Falls. Tu pracował na farmie i w tartaku ojca, a z czasem i w sklepie spożywczym, jaki otworzyli. Nie stroniąc od ciężkiej pracy fizycznej, wyrósł na potężnie zbudowanego, muskularnego mężczyznę o niebywałej sile.
Takim dojrzał go Spears. Już pierwsze treningi wykazały, że miał nosa. Bronko dosłownie taranował próbujących powstrzymać go obrońców, którzy nie byli w stanie powstrzymać go w dwójkę, a nawet w trójkę. Kiedy w ponawianych próbach szarży ciągnął przylepionych do siebie przeciwników jak manekiny, Spears wiedział, że ma właśnie zrekrutował dla futbolu amerykańskiego gwiazdę największego formatu. Kiedy Bronko zaczął występować przed publicznością, prasa pisała: “Gdyby jego drużyna składała się z jedenastu Nagurskich, niechybnie na boisku doszłoby do mordów i masakry”. Kiedy z rozpędu zburzył murek cegieł na stadionie Wrigley Field w Chicago, skomentował to krótko: “Ten ostatni uderzył mnie strasznie mocno”.
Futbol amerykański (nie mylić z piłkarstwem) to najpopularniejszy sport w USA i drugi po hokeju w Kanadzie. Jego zawodnicy od zawsze byli gwiazdami o niewyobrażalnej popularności. Był też sportem niebezpiecznym, co rok w Stanach w wyniku kontuzji umierało kilkunastu zawodników uczelnianych, co z czasem wymuszało użycie lepszego sprzętu ochronnego i zaostrzenie przepisów.
W lidze uniwersyteckiej Bronko grał w różnych formacjach, w obronie i w ataku, ale najczęsciej jako fullback czyli biegający napastnik, wykorzystywany zazwyczaj do blokowania przeciwnika, w niesłychanie kontuzyjnej pozycji. Ale swój najlepszy mecz rozegrał w 1928 w gorsecie chroniącym pęknięte kręgi: sześć razy pod rząd uciekał z piłką by zaliczyć touchdown.
Bronko w 1929 na Uniwersytecie Minnesota
Jedynym klubem ligi NFL, w jakim grał, było Chicago Bears. Grał w tej drużynie w latach 1930-37 i 1943 i zdobył z nią dwa tytuły mistrzowskie.
W Minnesocie Nagurski uznany został za jednego czterech najwybitniejszych sportowców tego stanu. W 1993 roku dziennikarze sportowi powołali Nagrodę im. Nagurskiego wręczaną corocznie najlepszemu ich zdaniem napastnikowi ligi uniwersyteckiej. W 2007 roku ESPN ogłosiło listę 25 najlepszych zawodnikow w historii futbolu amerykańskiego z Bronkiem na pozycji 17.
W 1963 umieszczono go w Przesionku Sławy Futbolu Zawodowego.
Drugą wielką pasją siłacza o polskich korzeniach były zawodowe zapasy. Równolegle potrafił skutecznie wybudować karierę cenionego wrestlera: wielokrotnie zdobywał tytuł mistrza świata wagi ciężkiej.
Na emeryturze powrócił do rodzinnego International Falls, gdzie otworzył stację benzynową ale jesień życia spędzał po kanadyjskiej stronie jeziora Rainy Lake.
Bronko Nagurski Junior (zmarły w 2011)
Został pochowany na tamtejszym cmentarzu. Otwarto tam też muzeum jego imienia.
Wspomniany we wstępie syn, Bronko Nagurski Jr., poszedł w ślady ojca i zaczął od startu od reprezentacji Uniwersytetu Notre Dame ale gwiazdą stał się dopiero wtedy, gdy wrócił do swych kanadyjskich źródeł i uprawiał futbol kanadyjski (różni się od amerykańskiego) jako napastnik w drużynie Tiger-Cats z Hamilton. Zmarł na raka w 2011.
Jego syn otrzymał imię po ojcu i dziadku – Bronko Nagurski Jr.
Tomasz Piwowarek
Photos: www.sportplanet.com; Chicago Historical Society.