Stanisław Brodzki – żołnierz i społecznik
Stanisław Brodzki – żołnierz i społecznik
W wieku 93 lat, 4 lipca, zmarł wybitny żołnierz i niezwykle zasłużony polonijny działacz społeczny – Stanisław Brodzki. Swoim bogatym życiorysem mógłby obdarzyć wielu innych. Pogrzeb odbył się w 8 lipca w Kościele św. Teresy przy 11th Street w Toronto.
Przed rokiem zmarła jego żona, Maria Brodzka, również znana społeczniczka.
Kongres Polonii Kanadyjskiej zamieścił obszerne wspomnienie o zmarłym, które poniżej zamieszamy.
Stanisław Brodzki urodził się 3 listopada 1920 roku w Płocku, jako drugi syn Apolonii i Leona Brodzkich. Wychowany w rodzinie pełnych tradycji narodowych, otrzymał podstawowe i średnie wykształcenie uwieńczone maturą w czerwcu 1939 roku.
15 sierpnia tegoż lata, wraz z innymi maturzystami płockich gimnazjów, został powołany na 4-tygodniowy obóz 12go Batalionu Junackich Hufców Pracy w Osowcu, na granicy Prus Wschodnich. Z wybuchem wojny przewieziono ich do Lidy, gdzie zorganizowano Szkołę Podchorążych Piechoty przy 77. Pułku Piechoty. Po wkroczeniu Armii Sowieckiej do Polski, wraz z innymi oddziałami, brał udział w walkach obronnych Grodna. 23 września z Jego jednostką przekracza granicę Litwy, gdzie zostaje internowany. Na Litwie przebywał w trzech obozach: Olita, Wiłkomierz i Wiłkowiszki. Nawiązuje kontakt z Rodzicami w Kraju i 12 grudnia otrzymuje od nich pierwszy list. Pobyt na Litwie kończy się wkroczeniem do tego kraju Armii Sowieckiej i 11 lipca 1940 roku jest przewieziony przez Wojskową Służbą Bezpieczeństwa NKWD z Wiłkowiszek do obozu jenieckiego Juchnowo, położonego na południe od Moskwy. Nie jest to obóz pracy, lecz szerzący propagandę systemu komunistycznego.
W kwietniu 1941 roku przechodzi komisję lekarską i 6 czerwca w więziennych wagonach kolejowych przewieziono Go na północ tej nieludzkiej ziemi do portu Murmańsk. Po krótkim postoju załadowany jest na statek towarowy “Klara Zetkin”, aby 21 czerwca wypłynąć na morze. Z podsłuchanych rozmów strażników z NKWD dowiaduje się o wybuchu wojny rosyjsk-niemieckiej. Po krótkiej podróży morskiej w okropnych warunkach przypływa na północno wschodni brzeg półwyspu Kola. Z powodu burzliwego morza nie może być wyładowany na ląd i dopiero po 6 dniach, osłabiony, barką jest przewieziony do zatoki Ponoi. Tu ma z innymi budować lotnisko dla Sowieckich Sił Powietrznych.
Z komunikatów radiowych dowiaduje się o podpisaniu umowy Rządu Polskiego w Londynie o utworzeniu Armii Polskiej na terenie ZSSR. Wkrótce statkiem *Uzbekistan* przewieziony jest do Archangielska, a stąd pociągiem wyczerpującą podróżą do obozu w Talica na południu Rosji. Tu następuje tak zwana amnestia i po przejściu formalności poborowych 4 września 1941 roku podąża do miejscowości Tatiszczewo, koło Saratowa, gdzie formuje się 5ta Dywizja Piechoty II go Korpusu Wojsk Polskich. Powstaje Dywizyjna Szkoła Podchorążych, do której jest powołany. Wkrótce Dywizję ewakuowano na południe ZSSR do Republiki Uzbekistańskiej miejscowości Dżałał Abad. Tutaj w czerwcu 1942 roku kończy Szkołę Podchorążych i jest przydzielony do 15. Pułku Piechoty. II Korpus Wojsk Polskich jest ewakuowany na Środkowy Wschód i pułk wraz z innymi odziałami opuszcza Rosję z portu Krasnowosk na morzu Kaspijskim i 15 sierpnia ląduje w Perskim porcie Pahlevi.
W Iraku następuje reorganizacja Korpusu. Zapotrzebowany do Wojsk Polskich w Anglii opuszcza w grudniu Irak aby, przez port Basra dotrzec do Indii portu Karachi i na PO “Dilvara” przepłynąć przez Mombasę do Południowej Afryki portu Durban i Cape Town. Wojskowy transportowiec SS “Britanic” przewozi pułk do angielskiego portu Liverpool. W styczniu 1943 roku przebywa w stacji zbiornej Wojska Polskiego w Szkocji Kinghorn, gdzie zrzekając się stopnia i tytułu podchorążego Wojska, wstępuje 10 lutego 1943 roku do Polskiej Marynarki Wojennej.
Po krótkim przeszkoleniu na ORP “Bałtyk” w Bickley zostaje zaokrętowany od 3 czerwca 1943 roku do 6 stycznia 1944 roku na ORP “Burza”. Bierze udział w akcji okrętu zajęcia Azorów, konwojach wzdłuż wybrzeża Afryki do Belgijskiego Konga, na morzu Północnym i do Gibraltaru.
Zostaje powołany na kurs kandydacki i przyjęty do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej zorganizowanej na ORP “Bałtyk”. W czasie trwania szkoły przechodzi kurs na bazie Royal Navy i jest zaokrętowany od 1 sierpnia do 2 listopada 1945 roku na ORP “Conrad”, następnie bazie okrętów podwodnych pod Dundee w Szkocji.
Po ukończeniu Szkoły Podchorążych, z 1. lokatą, w swojej klasie, promowany 12 stycznia 1946 roku na stopień podporucznika marynarki. Jest przydzielony do Kierownictwa Marynarki w Londynie a następnie zaokrętowany 23 maja do 28 września 1946 roku na ORP “Piorun” na stanowisko Komisarza okrętu. Po krótkim ponownym przydziale do Kierownictwa Mar. Woj. w Londynie, prowadzi w PKPR Biuro Płatnicze dla całego personelu Marynarki Wojennej.
7 kwietnia 1947 roku zawiera związek małżeński z p. Marią Gwiazdoń. Otrzymuje stypendium na studia i kończy 4-letni kurs techniczny na londyńskiej Northern Politechnic.
Decyduje się emigrować do Kanady i 17 maja 1952 roku statkiem SS “Atlantic” z żoną i synem Markiem przybywa do Quebec City.
Osiedla się z rodziną w Toronto. Wkrótce otrzymuje zatrudnienie w firmie lotniczej De Havilland Aircraft, gdzie pracuje przeszło 32 lata do przejścia na emeryturę w 1985 roku. Ostatnie 17 lat w Data Centre, w dziale komputerów.
Ma wiele osiągnięć w pracy dla społeczności polonijnej kanadyjskiej i światowej.
Włącza się do powstałego w Kanadzie ruchu ZHP poza granicami Kraju. Jest w Komitecie Budowy Ośrodków Harcerskich dla chłopców i dziewcząt na kanadyjskich Kaszubach, jest członkiem Komendy Hufca “Karpaty”, w latach 1963-64, Komendantem Chorągwi Harcerzy, Okręgowym Kierownikiem Starszego Harcerstwa i w latach 1984-88 Przewodniczącym Zarządu Okręgu ZHP w Kanadzie.
Nawiązuje kontakty osobiste z kolegami przedwojennego ruchu ZHP w Kraju i otrzymuje Honorowe członkostwo Instruktorskiego Starszoharcerskiego Kręgu “Z Tumskiego Wzgórza” z siedzibą w Warszawie i Starszoharcerskiego Kręgu im. “Batalionu Wilków” w Opolu.
W 1968 roku zostaje powołany do Zarządu Głównego Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Przez ponad 30stu lat działalności w tej instytucji pełni funkcje Sekretarza Generalnego, Wiceprezesa, Przewodniczącego Komisji Obchodów 25cio lecia Kongresu, członka Komitetu budowy Pomnika Katyńskiego w Toronto, Przewodniczącego zbiórki na Dom Jana Pawła II w Rzymie, członka Komitetu zbiórki na Katedrę Historii Polskiej na Uniwersytecie w Toronto, organizatora wystawy Katyńskiej, przez dwie kadencje Przewodniczącego Rady Kongresu.
Od 1970 roku pracuje nad porozumieniem Polonii w ramach zorganizowanej Polonii Świata. Jest współorganizatorem Konferencji Polonia 75 w Waszyngtonie, Przewodniczącym Komisji Organizacyjnej Zjazdu Polonii Polonia 78 – Polonia Jutra w Toronto, uczestnikiem i organizatorem zebrań Rady Koordynacyjnej Polonii Wolnego Świata w Rzymie, Washingtonie, Paryżu, Londynie, Chicago, Toronto i Warszawie. Uczestniczy w zebraniu Społecznej Rady Prymasowskiej oraz Konferencji „Kraj i Emigracja” w Rzymie. Jest długoletnim Dyrektorem Biura Rady PWŚ.
Na zaproszenie Prezesa Rady Ministrów i Marszałka Senatu w odrodzonej Polsce uczestniczy w czerwcu 1990 w Warszawie w spotkaniu Prezesa KPK i Rady Polonii Świata, nawiązując oficjalne kontakty Polonii z Macierzą. W sierpniu 1992 roku bierze udział w Krakowie w Zjeździe Polonii i Polaków z zagranicy. Odwiedzając miasto urodzenia zostaje wyróżniony Honorowym Członkostwem Płockiego Towarzystwa Wioślarskiego za przynależność i osiągnięcia sportowe oraz przyjęty do zasłużonego Płockiego Towarzystwa Naukowego.
Od początku powstania Stowarzyszenia Marynarki Wojennej w Toronto, jest członkiem Zarządu. Bierze udział w Zjazdach Stowarzyszenia w Londynie. Organizuje spotkanie marynarzy z północnej Ameryki na Kanadyjskich Kaszubach. Uczestniczy we wszystkich pięciu Światowych Zjazdach Marynarzy w Kraju. Inicjuje historyczne połączenie okrętów muzealnych, wspólnie walczących w 10. Flotylii Niszczycieli – kanadyjskiego niszczyciela HMCS „Haida” oraz polskiego ORP „Błyskawica”. Podpisanie porozumienia nastąpiło w Gdyni 28 czerwca 2006 oraz w Kanadzie 22 września 2007 w Hamiltonie.
W imieniu weteranów sił morskich porozumienie w sprawie braterskich okrętów “Haida” i “Piorun” podpisują marynarze z tych jednostek: Stanisław Brodzki (z prawej) z “Pioruna” i Jack Hannam z “Haidy”.
Na podstawie Zarządzenia Prezydenta RP na Uchodźstwie z grudnia 1990 roku otrzymuje awans na stopień porucznika marynarki, uznany przez Ministra Obrony Narodowej RP decyzją No190 MON z dnia 23 października 1998 roku, oraz mianowany kapitanem marynarki decyzją No1 Kadr 4 stycznia 1999 roku.
Za służbę w Polskich Siłach Zbrojnych został odznaczony Medalem Morskim, Medalem Wojska i wieloma innymi odznaczeniami polskimi i brytyjskimi a za osiągnięcia w pracy społecznej Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, dwukrotnie Złotą Odznaką Kongresu Polonii Kanadyjskiej, złotymi Odznakami Związku Narodowego i Związku Polaków. W 2013 roku otrzymał od Rządu kanadyjskiego odznaczenie „Queen Elizabeth II Diamond Jubilee Medal”.
Canadian Polish Congress
Kongres Polonii Kanadyjskiej