Prawo do zachowku w Polsce cz.2

Prawo do zachowku w Polsce cz.2

z Warszawy pisze radca prawny Małgorzata Milewska – Kita
Kontynuujemy cykl publikacji o sprawach spadkowych i obrocie nieruchomościami w Polsce.
Na szczególny czas epidemii COVID – 19 oferujemy wyjątkowe rozwiązanie dla Polonii kanadyjskiej – możecie Państwo uzyskać nieodpłatnie informacje o aktualnych przepisach polskich w tym zakresie, kierując zapytania na adres e-mail: m.milewska.kancelaria@gmail.com

Zachowek należy się nie tylko wtedy, gdy spadkodawca pozostawił testament. O zachowek mogą ubiegać się spadkobiercy ustawowi także wtedy, gdy zmarły nie pozostawił testamentu, ale jeszcze za życia wyzbył się swojego majątku, dokonując darowizny. Kiedy można ubiegać się o zachowek od obdarowanych?

Niejednokrotnie spadkodawcy, mając na celu przekazanie swego majątku konkretnej osobie i  uniknięcie w przyszłości konieczności zapłaty zachowku, nie sporządzają testamentu, a dokonują za życia darowizny wartościowych składników swojego majątku. Najczęściej darowizny takie dotyczą nieruchomości  Rozwiązanie to w świetle prawa polskiego jest jednak całkowicie nieskuteczne, bowiem dokonanie darowizny za życia spadkodawcy nie chroni przed roszczeniem o zachowek. Zachowek w przypadku braku testamentu należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z mocy prawa. Wartość zachowku stanowi połowa wartości udziału spadkowego, jaki by przypadał spadkobiercy ustawowemu po spadkodawcy z tym wyjątkiem, że wartość tego udziału zwiększa się do dwóch trzecich, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni. Dla określenia wartości zachowku, najpierw należy ustalić skład spadku. Skład spadku jest określany na chwilę śmierci spadkodawcy, a następnie oblicza się wartość spadku. Wartość spadku jest określana według cen rynkowych z daty orzekania przede wszystkim na podstawie opinii biegłego sądowego. Po pomniejszeniu tak ustalonej wartości spadku o długi spadkowe uzyskiwana jest czysta wartość spadku. Jeżeli w chwili śmierci scheda spadkowa jest zerowa lub znikoma skutkiem darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia, nie oznacza to, że zachowek nie jest należy lub że kwota zachowku będzie nieznaczna.

Przy ustalaniu wysokości zachowku dolicza się bowiem do schedy spadkowej wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, z wyjątkiem darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych czy też darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Uwaga! Darowizny uczynione na rzecz spadkobierców ustawowych oraz osób uprawnionych do zachowku są doliczane do spadku bez względu na czas ich dokonania.

Przy zaliczaniu na poczet zachowku nie ma znaczenia przedmiot darowizny i cel, w jakim została ona dokonana. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku. Warto pamięta, że do spadku nie wlicza się wartości umowy dożywocia ani też umowy o przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę. Przy ustalaniu wielkości udziału spadkowego, jaki przypadłby każdemu ze spadkobierców ustawowych uwzględnia się spadkobierców niegodnych dziedziczenia oraz tych, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się tych, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Opłata sądowa od pozwu o zachowek wynosi 5 % wartości przedmiotu sporu, jednak przed podjęciem decyzji o skierowaniu pozwu o zachowek do sądu warto rozważyć możliwość  zawarcia z obdarowanym ugody sądowej, co jest tańszym i szybszym rozwiązaniem. Dla ubiegania się o zachowek nie jest wymagane legitymowanie się  postanowieniem sądu polskiego o stwierdzeniu nabycia spadku. W sytuacji gdy nie został sporządzony testament, a spadkodawca rozporządził całym swoim majątkiem w drodze darowizn, roszczenie o zachowek przedawnia się w ciągu pięć lat, liczonych od daty śmierci spadkodawcy. Nie warto więc zwlekać z podjęciem kroków prawnych dla  uzyskania należnego  zachowku.
Autorem jest radca prawny Małgorzata Milewska-Kita z Kancelarii Prawnej w Warszawie. Artykuł ten nie stanowi porady prawnej. Zapraszamy do korzystania z usług  Kancelarii tel. +11 48 22 518 77 78, e-mail: m.milewska.kancelaria@gmail.com Radca prawny Małgorzata Milewska-Kita od ponad 12 lat służy pomocą prawną Polonii kanadyjskiej w sprawach spadkowych, nieruchomości, sądowych i innych na terenie całej Polski.