Dlaczego w tym roku luty ma 29 dni?
Dlaczego w tym roku luty ma 29 dni?
Rok przestępny. To prawdziwa gratka dla naszych czytelników, którzy uwielbiają matematykę, interesują się astronomią, nauką, historią i kalendarzem. Jak więc to wszystko się zaczęło i dlaczego?
Warto przyjrzeć się liczbom, historii i tradycji stojącej za zjawiskiem pojawiającym się (choć nie zawsze) co cztery lata, które dodaje 29 dzień do lutego, który zwyczajnie ma 28 dni.
Matematyka jest zadziwiająca dla laika i sprowadza się do ułamków dni i minut, a czasami nawet sekund.
Warto wiedzieć, że rok przestępny istnieje w dużej mierze po to, aby synchronizować miesiące z wydarzeniami rocznymi, w tym z równonocą i przesileniem, twierdzi Jet Propulsion Laboratory w California Institute of Technology.
Jest to poprawka mająca na celu przeciwstawienie się faktowi, że orbita Ziemi nie trwa dokładnie 365 dni w roku. Według NASA podróż trwa około sześciu godzin dłużej.
Jednak wbrew temu, co niektórzy mogą sądzić, nie co cztery lata jest to skokowy wynik. Według National Air & Space Museum dodanie dnia przestępnego co cztery lata wydłużyłoby kalendarz o ponad 44 minuty!
Lata przestępne zostały pierwszy raz wprowadzone już w 238 roku p.n.e., kiedy to w Egipcie zaczęto uwzględniać dodatkowy dzień co cztery lata (zob. datowanie sotisowe). W roku 45 p.n.e. dekretem Juliusza Cezara wprowadzono taką samą rachubę w Rzymie (stąd określenie kalendarz juliański). Dodatkowy dzień zyskał najkrótszy miesiąc – luty – który w tym czasie był też ostatnim miesiącem roku. Błąd tej rachuby wynosi ok. 1 dobę na 128 lat, ponieważ rok zwrotnikowy jest nieco krótszy niż 365,25 dnia. Do dziś ten system jest stosowany w różnych kalendarzach kościołów prawosławnych (w niektórych w 1923 r. wprowadzono tzw. kalendarz nowojuliański. Również w astronomii używa się roku juliańskiego jako jednostki czasu.
Obecnie powszechnie stosuje się rachubę zgodną z kalendarzem gregoriańskim, wprowadzonym w 1582 roku bullą papieża Grzegorza XIII („Inter gravissimas”), w której wprowadzono następującą modyfikację kalendarza juliańskiego: nie uznaje się lat przestępnych wypadających na koniec wieku, z wyjątkiem tych, w których liczba stuleci jest podzielna przez 4. Inaczej mówiąc w myśl tej reguły latami przestępnymi są te, których numeracja:
- jest podzielna przez 4 i niepodzielna przez 100 lub
- jest podzielna przez 400.
Dotychczas według tej reguły lata 1600 i 2000 były przestępnymi, a lata 1700, 1800, 1900 nie. W przyszłości rok 2100 nie będzie rokiem przestępnym.
Modyfikacja kasuje 15 lat przestępnych na każde 2000 lat co zmniejsza błąd kalendarza juliańskiego o 1 dobę na 133 lata, dlatego błąd tej rachuby wynosi 1 dobę na nieco ponad 3322 lata.
Oprócz tego w celu dopasowania początku kalendarzowej wiosny do rzeczywistego momentu równonocy wiosennej (w 1582 roku różnica wynosiła już 10 dni) postanowiono, że bezpośrednio po dniu 4 października 1582 nastąpi dzień 15 października 1582 (z zachowaniem ciągłości dni tygodnia).
Wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego
Kalendarz gregoriański najszybciej został przyjęty w krajach katolickich. We Włoszech, Hiszpanii, Polsce i Portugalii nastąpiło to już w 1582. W krajach protestanckich przyjęto go później, np. w Wielkiej Brytanii i w krajach Imperium Brytyjskiego dopiero w 1750 roku (na mocy tzw. „aktu Chesterfielda”). W prawosławnej Rosji kalendarzem juliańskim posługiwano się jeszcze na początku XX wieku, a w cerkwi prawosławnej jest on używany do dziś.
Niedokładność kalendarza juliańskiego spowodowała, że w IV w. przesilenie zimowe przesunęło się z 25 na 22 grudnia, a w XVI w. już na 12 grudnia. W wyniku wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego w 1582 i pominięcia wówczas 10 dni, termin przesilenia wypada stale w okolicach 22 grudnia.
Bieżący błąd kalendarza gregoriańskiego (coś dla matematyków)
Liczba lat przestępnych w ciągu 400 lat wynosi:
4004−400100+400400=97.
Jest ona równa liczbie lat podzielnych przez 4 z tym, że wypadają lata 100, 200 i 300, a nie wypada rok 400.
Biorąc pod uwagę, że rok zwrotnikowy ma 365,242199 dni, bieżący błąd obliczania daty wynosi:
365+97400−365,242199=0,000301dnia.
Jest to około 26 sekund na rok (chociaż nie jest to błąd stały – ze względu na konieczność skokowego wprowadzania poprawek). W ciągu 3322 lat jest to niecały jeden dzień.
Urodziny co 4 lata?
Urodzenie się w roku przestępnym w dniu przestępnym z pewnością jest tematem do żartów i poważnej dyskusji. Z papierowego punktu widzenia może to być trochę uciążliwe. Niektóre rządy i inne instytucje wymagające wypełnienia formularzy i podania daty urodzenia, na przykład prawa jazdy stwierdziły, że należy wybrać datę albo 28 lutego, albo 1 marca.
Technologia znacznie ułatwiła „skaczącym dzieciom” zapisywanie najważniejszych momentów przypadających na 29 lutego, chociaż mogą występować błędy w systemach opieki zdrowotnej, polisach ubezpieczeniowych oraz w innych firmach i organizacjach, które nie mają wbudowanej tej daty.
Na całym świecie około 5 milionów ludzi obchodzi urodziny przestępne spośród około 8 miliardów ludzi na świecie. Shelley Dean (23 l.) z Seattle w stanie Waszyngton przyjmuje optymistyczne podejście do bycia „przestępnym”. Dorastając, co roku organizowała normalne przyjęcia urodzinowe, ale gdy nadeszły lata przestępne, te były wyjątkowe. Ponieważ jako osoba dorosła, ten nieprzestępny okres między 28 lutego a 1 marca zaznacza dyskretnym „uff”.
W tym roku jest inaczej.
– Będą to pierwsze urodziny, które będę świętować z rodziną od ośmiu lat, co jest niezwykle ekscytujące, ponieważ ostatniego dnia przestępnego przebywałam na drugim końcu kraju, w Nowym Jorku, na studiach – powiedziała – To bardzo ważny rok.
Na podst. CityNews, AP, Wikipedia