Starożytni greccy filozofowie używali paradoksów z najróżniejszych powodów. Od doskonalenia umiejętności dialektycznych i udowadniania, że przeciwnicy mówią bzdury, po zajmowanie się poważnymi kwestiami filozoficznymi. Ale także dla zabawy

Niektóre paradoksy były zabójcze. Epitafium Filetasa z Kos mówi nam, że zmarł nękany „paradoksem kłamcy”.

Według jednego z jego biografów, Diodora Kronosa, popełnił on samobójstwo w 284 rpne, po tym jak nie udało mu się rozwiązać paradoksu, który postawił mu jego kolega, filozof Stilpo z Megary.

Te historie są fantazyjne, ale wskazują na coś niezwykle prawdziwego w paradoksach: nie może być jednego, oczywistego rozwiązania. Czasami nie ma dobrego rozwiązania. Czasami dobrych rozwiązań jest wiele.

Paradoksy wskazują na niepowodzenia lub błędy koncepcyjne. A pytanie, jak naprawić te błędy i czy w ogóle da się je naprawić, rzadko ma jednoznaczną odpowiedź.

1. Paradoks kłamcy

„To zdanie jest fałszywe”.

Filozofowie nazywają to „kłamliwym zdaniem”. to prawda? Jeśli powiesz „tak, kłamliwe zdanie jest prawdziwe”, to wszystko będzie tak, jak mówisz, nawet jeśli kłamliwe zdanie mówi, że jest fałszywe.

Z drugiej strony, załóżmy, że powiesz: „nie, zdanie kłamcy jest fałszywe”.

Oznacza to, że nie jest tak, jak mówi frazes kłamcy. Ale to jest dokładnie to, co jest tam napisane, zatem w tym sensie zdanie kłamliwe jest prawdziwe.

Mówiąc najprościej, istnieją dobre powody, aby stwierdzić, że zdanie kłamcy jest prawdziwe, ale także fałszywe.

Chodzi o to, że żadne zdanie nie może być jednocześnie prawdziwe i fałszywe.

Paradoks ten został wymyślony przez filozofa Eubulidesa z Miletu, który zasłynął ze swoich paradoksów w IV wieku p.n.e.

Jego własne sformułowanie zaginęło i przedstawiam tutaj moją rekonstrukcję.

Paradoks kłamcy oddala nas od codziennych pojęć, takich jak prawda, fałsz i język odniesienia.

Ale wzywa nas to także do zakwestionowania idei, założonej przez dialektykę pytań i odpowiedzi (dialog między ludźmi o różnych poglądach na dany temat), że na każde pytanie można odpowiedzieć „tak” lub „nie”. ”

Wydaje się, że istnieją dobre powody, aby na niektóre pytania odpowiedzieć zarówno „tak”, jak i „nie”.

Niektórzy filozofowie doszli do wniosku, że oznacza to, że zarówno „tak”, jak i „nie” są dobrymi odpowiedziami na pytanie: „Czy zdanie kłamliwe jest prawdziwe?”

Nazywają to „nadmiarem” dobrych odpowiedzi. Aby zastosować paradoks kłamcy w swoim życiu, gdy o coś pytasz lub jesteś o coś pytany, powinieneś pomyśleć: czy istnieje więcej niż jedna prawidłowa odpowiedź?

2. Paradoks rogów

Straciłeś rogi? Jeśli odpowiesz „tak”, musiałeś mieć rogi, które teraz utraciłeś.

Jeśli powiesz „nie”, to masz rogi, których nie straciłeś. Jakakolwiek jest twoja odpowiedź, zasugerowałeś, że zostałeś zdradzony. Jest to jednak ewidentna nieprawda.

Pytania są kluczową częścią filozofii. Ale odgrywają również kluczową rolę w sposobie, w jaki zdobywamy informacje od innych osób.

Paradoks kłamcy pokazuje, że na niektóre pytania można znaleźć więcej niż jedną dobrą odpowiedź.

Paradoks rogów z kolei uwypukla inny problem: pytania mają założenia.

Jeśli zapytam Cię, czy przestałeś jeść mięso?, to zakładam, że nie jesz już mięsa, ale kiedyś.

Wydaje się, że na te pytania należy odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Ale w rzeczywistości istnieje luka, ponieważ moglibyśmy zaprzeczyć temu założeniu.

Kiedy zadajesz pytania lub otrzymujesz pytania, najpierw pomyśl: jakie są założenia?

3. Paradoks soritesa

Tutaj jest 10 tysięcy ziaren piasku. Czy mam dużo? Oczywiście, że tak. Usuwam jedno ziarno, więc teraz mam 9999 ziaren. Czy mam dużo? Tak.

Usuwam kolejne ziarno i mam 9998. Czy mam dużo? Tak.

Utrata pojedynczego ziarna nie ma wpływu na to, czy mam kiść, czy nie. Ale jeśli powtórzę tę czynność jeszcze 9 997 razy, zostanie mi tylko jedno ziarno. To powinno być dużo, ale oczywiście tak nie jest.

Można argumentować, że tego zboża jest dużo, albo że nie. Ale nic nie może być dużo i jednocześnie nie być dużo.

To kolejny z największych przebojów Eubulidesa, sorites , czyli „akumulatory”, który jako przykład używa sterty.

Ale pojawia się też pytanie za pytaniem.

Ten paradoks stanowi dla nas wyzwanie, ponieważ niektóre koncepcje mają rozmyte granice. Kiedy wprowadzimy te rozmyte pojęcia do dialektyki pytanie-odpowiedź, na początku i na końcu sekwencji pojawią się jasne odpowiedzi „tak” lub „nie”.

Dziesięć tysięcy ziaren to zdecydowanie dużo, a jedno ziarno zdecydowanie nie. Nie ma jednak jednoznacznych odpowiedzi „tak” lub „nie” dla żadnego regionu pomiędzy.

Paradoks kłamcy sugeruje, że może istnieć nadmiar dobrych odpowiedzi na pytania, na które odpowiedź może brzmieć tak lub nie; rogi pokazują nam, że mogą istnieć luki, w których ani „tak”, ani „nie” nie jest poprawną odpowiedzią.

Ale paradoks „sterty” pokazuje nam, że mogą istnieć luki, które pojawiają się i znikają, a pojęcia, których granice są rozproszone. Ile naszych pojęć ma rozmyte krawędzie? I czy rozproszone koncepcje podążają za rozproszonym światem?

Paradoksy rzucają światło na niepowodzenia w życiu codziennym, w codziennych czynnościach: w formułowaniu prawdy, zadawaniu pytań i opisywaniu przedmiotów.

Uważne myślenie o tych pytaniach z pewnością jest zabawne. Ale paradoksy powinny także uwrażliwić nas na to, czy na każde pozornie dobre pytanie ma dokładnie jedną dobrą odpowiedź: niektóre pytania mają więcej, inne nie.